Καλοκαίρι, καιρός για επετειακά

Η εφημερίδα «Πολίτης» επαναφέρει το θέμα των αγνοουμένων. Πλησιάζουν άλλωστε οι «μαύρες» επέτειοι (βρείτε κανένα καλύτερο όνομα, το βαρεθήκαμε) και πρέπει να μας φρεσκάρουν τη μνήμη μας. Αποκαλύψεις σχετικά με τα τραγικά του παρελθόντος δεν γίνονται ας πούμε ποτέ τον Φεβρουάριο με τις βροχές. Πάντα μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού. Να κάθεσαι αραχτός στη θάλασσα να διαβάζεις εφημερίδα και το πρωτοσέλιδο φάτσα κάρτα να έχει μαυροφορεμένες, σταυρούς, ερείπια, η μικρή μας η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο (και πήρε 1423 ψήφους στις εκλογές). Αν ήμουν τουρίστρια και έβλεπα το διπλανό μου να κρατά εφημερίδα με τέτοιες φωτογραφίες θα έλεγα μπράβο στον Τύπο αυτής της χώρας που συνεχίζει να βάζει πρωτοσέλιδα από τη Βαγδάτη και τη Βασόρα.

Για πολλά χρόνια το ποίημα ήταν «να εξακριβωθεί η τύχη των 1619 αγνοουμένων». Μαζί με τα υπόλοιπα standard συνθήματα (πριν την «ευρωπαϊκή λύση»). Όλοι ξέρουν κάποιον που είναι αγνοούμενος ή που έχει συγγενή αγνοούμενο. Μικρό νησί είμαστε άλλωστε. Όλοι επίσης ήξεραν ότι στον πανικό των ημερών εκείνων, πολλοί νεκροί τάφηκαν χωρίς να αναγνωριστούν ή ακόμα σε ομαδικούς τάφους. Ήταν καλοκαίρι. Που να αφήσεις του νεκρούς άταφους και χωρίς ψυγείο?

Στο νεκροταφείο Κωνσταντίνου & Ελένης στη Λευκωσία, μια γωνιά έχει στρατιωτικούς τάφους ομοιόμορφους και συγυρισμένους που μέχρι πρόσφατα δεν έγραφαν όνομα. Τέτοιοι τάφοι υπάρχουν και σε άλλα νεκροταφεία, όπως και στον Τύμβο στη Μακεδονίτισσα. Το γράφω εγώ που είμαι ο τελευταίος τροχός της άμαξας, για να δείξω ότι όλοι ξέρουν για αυτούς τους τάφους. Ουδέποτε ανοίχτηκε οποιοσδήποτε τάφος ή έγινε οποιαδήποτε παραδοχή ότι ναι μεν έχουμε γραμμένους 1619 αγνοούμενους, αλλά έχουμε και 300-400 τάφους που δεν ξέρουμε σε ποιον ακριβώς ανήκουν. 25 χρόνια αργότερα άρχισαν σιγά-σιγά να «θυμούνται» που έθαψαν κόσμο και ότι (ακόμα χειρότερα) είχαν και τα προσωπικά τους αντικείμενα αρχειοθετημένα κάπου στις αποθήκες του στρατού ή της Αστυνομίας. Μετά από αυτό, κάνεις ή δεν κάνεις αγωγή για αποζημιώσεις?

Πως θα κάναμε όμως εξωτερική πολιτική των δακρύων (των άλλων δακρύων, όχι των πρόσφατων) και ψηφοθηρία (άλλους τους τάζουν θέσεις και άλλους να βρουν τους δικούς τους). Και καλά το 1974 δεν υπήρχε η μέθοδος αναγνώρισης με DNA (το λέω έτσι, δεν ξέρω, μπορεί και να υπήρχε), τόοοσα χρόνια γιατί δεν έγινε τίποτα?

Και επειδή μυαλό δεν βάζουμε εύκολα, αντιγράφω από την ανασκόπηση της χρονιάς 1996 του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων: (το highlighted δικό μου)

«9 Μαρτίου 1996: Τους ισχυρισμούς του Ντενκτάς ότι οι αιχμάλωτοι πολέμου του 1974 δολοφονηθήκαν διαψεύδει το κυπριακό περιοδικό "Σελίδες". Σε δημοσίευμά του αποκαλύπτει άκρως απόρρητο έγγραφο της Κυπριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών σύμφωνα με το οποίο Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι κρατούνται σε στρατόπεδα, σε φυλακές υψίστης ασφαλείας αλλά και σε ορυχεία στα βάθη της Τουρκίας. Τα έγγραφα αναφέρονται σε μαρτυρίες Τουρκων στρατιωτικών, χωροφυλάκων αλλά και πολιτικών κρατουμένων που σε συνδυασμό με επίσημα τουρκικά στοιχεία διαψεύδουν κατηγορηματικά τον Ντενκτάς.»

Ο Ντεκτάς μπορεί να έχει πει του κόσμου τις παπαριές, αλλά για τους αγνοούμενους (ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους) ήταν πάντοτε κατηγορηματικός. Σκοτώθηκαν. Όλοι. Αν ο άνθρωπος σου σκοτώθηκε από στρατιώτες, παραστρατιωτικές οργανώσεις, πραξικοπηματίες, Αρειανούς ή τη Μαρία με τα κίτρινα δεν έχει στην τελική σημασία. Αλλά στη Βιλαρίμπα ακόμα τρίβουν. Εκείνη την περίοδο δεν έγινε και το έργο «Δρόμοι και Πορτοκάλια»?

Το σύνθημα βεβαίως παραμένει να εξακριβωθεί η τύχη των 1619, που έγιναν 1600, που έγιναν 1587, που έγιναν 1563, που έγιναν 1493 και πάει λέγοντας. Και όταν εξακριβωθεί όλων η τύχη, τι θα κάνουμε?