η εμπειρία μου με την κυπριακή βιομηχανία

Σήμερα το πρωί, στο δρόμο για τη δουλειά με έπιασε κόκκινο φανάρι στα φώτα της βιομηχανικής περιοχής Στροβόλου (πρώην φώτα Ορφανίδη). Έβαλα ράδιο, για να ανακαλύψω ότι για πολλοστή φορά, κάποιο μικρό χεράκι σαντάνωσε τους σταθμούς και έπιανα μόνο Τρίτο και Love radio. Στο Τρίτο είχε βουλευτές που εξηγούσαν τι ψήφισαν χθες στην Ολομέλεια. Στο Love radio η Χριστιάνα Αριστοτέλους και ο Τάσος Τρύφωνος έπαιζαν το «εκπαιδεύοντας τη Ρίτα» (νομίζω την έβαλε πάλι να εξηγήσει τι ήταν οι Βαλκανικοί πόλεμοι). Θυμήθηκα ένα προηγούμενο καλοκαίρι.

…..

Όταν ήμουν περίπου 16 χρονών, δούλεψα για 2 μήνες το καλοκαίρι σε ένα εργοστάσιο παρασκευής και πακεταρίσματος χυμών/κρέμας καραμελέ. Ήταν μια μικρομεσαία οικογενειακή επιχείρηση, η οποία προφανώς είχε ζήσει το απόγειο της δόξας της στα early 80s και  έκτοτε ήταν σε φθίνουσα πορεία. Ο πατέρας της οικογένειας που έστησε την επιχείρηση δεν υπήρχε πια και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας που ανέλαβαν μετά το θάνατο του δεν φαίνεται να έκανα πολύ καλή δουλειά. Ενώ η επιχείρηση τροφοδοτούσε παλιά και την κυπριακή αγορά με προϊόντα, όταν πήγα εγώ να δουλέψω εκεί, ότι παρασκεύαζαν και παρήγαγαν προοριζόταν αποκλειστικά για εξαγωγή στη Ρωσία και τις αραβικές χώρες (που δεν τους ένοιαζε πολύ η ποιότητα ή καταλληλότητα των τροφίμων).

Η επιχείρηση αυτή στεγαζόταν σε μια από τις βιομηχανικές περιοχές γύρω από τη Λευκωσία. Η συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων ήταν ανειδίκευτοι εργάτες οι οποίοι προέρχονταν από τους γειτονικούς συνοικισμούς (δεν είχαμε μπει στην εποχή των Πακιστανών και Φιλιππινέζων εργατών), τους οποίους η δουλειά ήταν να πακετάρουν τα φακελάκια με κρέμα καραμελέ και τους χυμούς σε πακέτα και ακολούθως σε κιβώτια. Το πακετάρισμα γινόταν από ηλικιωμένες κυρίως γυναίκες και το φόρτωμα από τους άντρες. Δούλευαν μεροκάματο και πληρώνονταν στο τέλος της εβδομάδας. Καμιά φορά όταν είχε extra παραγγελία, έρχονταν να δουλέψουν και τα σαββατοκύριακα.

Όταν τους είπα ότι μιλώ και διαβάζω αγγλικά διότι φοιτώ σε αγγλικό σχολείο και τέλος πάντων ξέρω τι είναι το computer, θεωρήθηκα «μορφωμένη» και με έστειλαν να κάνω την τηλεφωνήτρια στα γραφεία της εταιρείας που ήταν μπροστά (τα εργοστάσια συνήθως στεγάζουν τα γραφεία μπροστά στην υποδοχή και πίσω είναι το assembly line, o χώρος δηλαδή χωρίς κλιματισμό, όπου οι ανειδίκευτοι εργάτες στοιβάζουν/πακετάρουν και κάνουν υπερβολικό θόρυβο).

Ήταν η πρώτη φορά που λόγω του σχολείο μου, χωρίς να κάνω κάτι, βελτιώθηκε η θέση μου.

Τα γραφεία της εταιρείας ήταν βασικά το λογιστήριο, το οποίο αποτελείτο από 3 λογιστές και 1 τηλεφωνήτρια η οποία έλειπε με άδεια και θα την αντικαθιστούσα. Δουλειά μου ήταν να κάθομαι πίσω από ένα switch board και να τηλεφωνώ σε διάφορες άλλες εταιρείες (συνήθως τους εκτελωνιστές και εκείνους που χρωστούσαν λεφτά) και ακολούθως να ενώνω το τηλεφώνημα με έναν από τους 3 λογιστές. Απαντούσα και τις εξερχόμενες γραμμές (συνήθως πρόσωπα που τους χρωστούσε η εταιρεία λεφτά). Ο γενικός διευθυντής της εταιρείας ήταν ο γιος, ο οποίος δεν πατούσε ποτέ στο εργοστάσιο πριν τις 10 και έφευγε μέχρι το μεσημέρι. Οι λογιστές τον περιέγραφαν ως καλομαθημένο/ανεπρόκοπο, ο οποίος ξόδευε όλα τα λεφτά της εταιρείας σε μαλακίες, έκανε τον γκόμενο, ξενυχτούσε και γενικά «βρήκε έτοιμα και τρώει». Η μάνα του (ο μεγαλομέτοχος της εταιρείας) άρχισε να πατά στο εργοστάσιο μετά που πέθανε ο άντρας της, προφανώς δεν της άρεσε που έπρεπε να αρχίσει να σκέφτεται και να δουλέψει για να επιβιώσει η εταιρεία. Και οι δύο ήταν ένα τραγικό δίδυμο ασχετοσύνης και περασμένου μεγαλείου τάχα μου businessman.

Οι λογιστές δεν ήταν σπουδασμένοι στη λογιστική (ίσως διότι κανένας qualified λογιστής δεν θα καταδεχόταν να δουλέψει εκεί). Μπορεί να είχαν higher και να τέλειωσαν πρακτικό και είχαν πολλά χρόνια εμπειρίας δουλεύοντας σε λογιστήριο. Παρένθεση: στην Κύπρο, τα πολλά χρόνια εμπειρίας σε κάτι αν και δεν είχες formally τα προσόντα, ήταν κάποτε αρκετό για να ανέβεις πολύ ψηλά (για να πω ένα απλό παράδειγμα, ένας τραπεζικός που μπήκε στην τράπεζα τη δεκαετία του 80 με απολυτήριο ιδιωτικού σχολείου – άρα ήξερε καλά αγγλικά- μπορεί σήμερα να είναι διευθυντής και να χτυπά άνετα το 10χίλιαρο το μήνα).

Anyway.

Αν και ήμουν ακόμα μαθήτρια και θα ήμουν εκεί για 1-2 μήνες, οι λογιστές δεν έχαναν ευκαιρία να μου κάνουν παρατήρηση με το παραμικρό λάθος που έκανα. Αν τους έδινα τηλέφωνο και ήταν κάποιος που δεν ήθελαν να του μιλήσουν (διότι του χρωστούσε η εταιρεία λεφτά) μου φώναζαν εμένα για το λάθος. Μου είχαν δώσει και λίστα με όσους δεν έπρεπε ποτέ να ενώσω. Μάλωναν συνέχεια με τους εκτελωνιστές και γιατί δεν έφυγε το φορτίο, και που είναι το φορτίο, και πότε θα εκτελωνιστεί αυτό και το άλλο. Όλοι μισούσαν και περιφρονούσαν τη δουλειά τους. Κάθε Παρασκευή περίμεναν όλοι το γιο να εμφανιστεί στο εργοστάσιο σαν άγιο φως για να φέρει χρήματα για να γίνει η μισθοδοσία. Επειδή ήμουν μικρή και το μόνο που με ενδιέφερε ήταν να πάω διακοπές, δεν με απασχολούσαν οι παρατηρήσεις, τα υποτιμητικά σχόλια και τα κόμπλεξ ανωτερότητας τους. Τώρα που το σκέφτομαι, αφού ήταν τόσο σπουδαίοι δεν μπορώ να καταλάβω πως ζούσαν σε αυτό το καθεστώς του περιμένοντας τον Godot κάθε Παρασκευή και ας ελπίσουμε ότι δεν έφαγε όλα τα λεφτά στις Ρωσίδες (τα καμπαρέ τότε ήταν στα high τους).

Τρεις εβδομάδες μετά που πήγα, επέστρεψε από την άδεια της η τηλεφωνήτρια, επομένως προέκυψε θέμα αναφορικά με την παραμονή μου εκεί. Επειδή έμαθα να χρησιμοποιώ το φαξ και μπορούσα να δακτυλογραφώ επιστολές στο computer (στα αγγλικά –η τηλεφωνήτρια δεν μπορούσε-) μου είπαν να μείνω ως βοηθός της τηλεφωνήτριας. Μου έβαλαν μια καρέκλα δίπλα της και καθόμασταν μαζί πίσω από το switch board.

Η τηλεφωνήτρια πρέπει να ήταν γύρω στα 25-28. Ήταν παντρεμένη (ο άντρας της ήταν μηχανικός στα Renault ή άλλα ιδιότροπα γαλλικά αυτοκίνητα, δεν θυμάμαι) με μικρά παιδάκια. Μιλούσε ακατάπαυστα για τον άντρα της, τι έκανε, τι του είπε, τι της είπε, τι έφαγε, τι χρώμα φόρμα φοράει στη δουλειά και πόσες φορές το έκαναν το προηγούμενο βράδυ. Νομίζω δεν έχω γνωρίσει κανένα από τότε, με τόσο fixation πάνω στον άντρα του (και έχω γνωρίσει πολλές secretaries, believe me). Συνέχισα να κάνω τα ίδια καθήκοντα με πριν διότι η τηλεφωνήτρια ήταν συνέχεια στο τηλέφωνο με τον άντρα της (του τηλεφωνούσε 13 φορές την ημέρα) ή τη μάνα της (για να δει τι κάνουν τα παιδιά της) και δεν είχε χρόνο να δουλέψει.

Επειδή καθόταν δίπλα μου και τα άκουα όλα, θεώρησε καθήκον της να με ενημερώσει για τα πάντα στη ζωή της. Γνώρισε τον άντρα της όταν εκείνος έκανε τη θητεία του στο στρατό. Αυτή έμενε κοντά σε στρατόπεδο, αυτός περνούσε κάθε μέρα με τη μοτοσικλέτα του κάτω από το παράθυρο της και αυτή περίμενε για να τον δει να περάσει. Σε κάποια φάση κατάφεραν να συναντηθούν, τους τσάκωσε ο μπαμπάς της, έγινε το σώσε (ήταν αυστηρός ο μπαμπάς) και παντρεύτηκαν. Η τηλεφωνήτρια τον είχε από κοντά διότι ο άντρας της (μου είπε) ήταν φοβερά γυμνασμένος και good looking και όποια γυναίκα τον έβλεπε τον ήθελε και έπρεπε να προσέχει. Ήταν ιδιαίτερα εχθρική με την τηλεφωνήτρια στο συνεργείο της Renault (ή άλλο ιδιότροπο γαλλικό αυτοκίνητο, δεν θυμάμαι) η οποία σήκωνε πάντα το τηλέφωνο (μιλάμε πριν από την εποχή του κινητού. Άμα ήθελες να μιλήσεις σε κάποιον στη δουλειά, του τηλεφωνούσες στη δουλειά). Γιατί σήκωνε πάντα το τηλέφωνο? Και more importantly, τι έκανε (με τον άντρα της) όταν ΔΕΝ χτυπούσε το τηλέφωνο?

Σε κάποια φάση με ρώτησε τι θέλω να κάνω μετά το σχολείο. Της είπα ότι σχεδιάζω να πάω να σπουδάσω. «Καλά» μου είπε, «δεν έχεις κάποιο αγόρι?» Της είπα ότι είχα αλλά αυτό δεν έπαιζε σημαντικό ρόλο στην τελική απόφαση μου. Εξάλλου τα ενδιαφέροντα μας ήταν πολύ διαφορετικά. Εγώ ήθελα να πάω να σπουδάσω και αυτός ήθελε να ταπετσάρει το μεταχειρισμένο αυτοκίνητο που του έδωσε η μάνα του με άσπρη δερμάτινη επένδυση. Προφανώς δεν ήταν ο άντρας της ζωής μου. Η τηλεφωνήτρια μου είπε ότι δεν ήθελε να σπουδάσει, ήθελε να παντρευτεί τον άντρα της και αν ποτέ ανακάλυπτε ότι την απατά θα τον σκότωνε. Η τηλεφωνήτρια ταυτόχρονα δεν παρέλειπε ποτέ να χαμογελά και να αστειεύεται με το γιο, όποτε αυτός εμφανιζόταν στο εργοστάσιο.

 τηλε

Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο γιος μου ανακοίνωσε ότι τα οικονομικά της εταιρείας δεν πάνε καλά και θα πρέπει να με απολύσει (με δεδομένο ότι κανένας άλλος δεν «απολύθηκε», δεν κατάλαβα πως με το μισθό μαθήτριας που μου έδιναν θα λυνόταν το οικονομικό πρόβλημα της εταιρείας. Αν ήθελε να εξοικονομηθούν λεφτά θα έπρεπε να στρώσει τον κώλο του να δουλέψει αντί να συμπεριφέρεται σαν Παρασκευαΐδης). Επειδή ήθελα να κερδίσω μερικά χρήματα ακόμα, τον ρώτησα αν μπορούσα να δουλέψω στο πακετάρισμα, μαζί με τους ανειδίκευτους που πληρώνονται μεροκάματο. Μου απάντησε θετικά και την επομένη πήγα να δουλέψω στο πίσω μέρος του εργοστασίου.

Εδώ τα πράγματα ήταν πολύ απλά. Καθόμασταν γραμμή καμιά εικοσαριά άτομα και δουλειά μας ήταν να βάζουμε 10 φακελάκια μέσα σε κάθε κουτί. Οποιοσδήποτε μπορούσε να μετρήσει μέχρι το 10, μπορούσε να κάνει τη δουλειά. Με δεδομένο ότι όλες οι εργάτριες ήταν ηλικιωμένες σχετικά γυναίκες από το διπλανό συνοικισμό (με τσεμπέρια κτλ) πρέπει να φαινόμουν ότι ήρθα να δουλέψω με τη γιαγιά μου. Οι συζητήσεις εδώ περιστρέφονταν γύρω από το πώς μαγειρεύεται καλύτερα το φασολάκι, ποιος μπακάλης πουλά τα καλύτερα μήλα και αν θα πάνε στον εσπερινό το απόγευμα. Ήταν γενικά φιλικές αλλά καμιά δεν ήθελε να με πιάσει κουβέντα. Σε κάποια φάση ήρθε ένας από τους λογιστές και ρώτησε ποιες θέλουν να έρθουν την Κυριακή να πακετάρουν διότι είχε έκτακτο φορτίο που έπρεπε να φύγει. Όλες ενδιαφέρονταν.     

Δούλεψα στο πακετάρισμα μόνο 1 εβδομάδα, διότι η μαμά Δρακούνα φρίκαρε που επέστρεφα στο σπίτι καλυμμένη από πάνω μέχρι κάτω με σκόνη της κρέμας καραμελέ. Ήταν πεπεισμένη ότι εργάζομαι κάτω από ανθυγιεινές συνθήκες και εισέπνεα χημικά. Anyway, μέχρι τότε είχα μαζέψει όσα χρήματα ήθελα και έφυγα για διακοπές.

(το εργοστάσιο αυτό δεν υπάρχει πια.)