Το άγχος των Κυπρίων

Σήμερα κάθομαι ήσυχη στη δουλειά. Τρώω το λουκούμι γάμου που μου προσέφεραν (κάποιος πάντρεψε το γιο του). Για να μην τατσωθώ με ζάχαρες άχνες και να χρειάζομαι ξεσκόνισμα, τρώω το λουκούμι αργά-αργά και "χτυπώ" τη ζάχαρη με το κουταλάκι για να καθαρίσει. Το λουκούμι είναι φρέσκο και όλο κούννες χαλεπιανού από μέσα, άρα το ακριβό version λουκουμιού. Για άλλο θέμα όμως θέλω να μιλήσω.

Ο Κύπριος διακατέχεται από αίσθημα άγχους. Επειδή έχει αδικηθεί σε μεγάλη κλίμακα στο παρελθόν (από αποικιοκρατικά καθεστώτα και πρόσφατα με την εισβολή) έχει αποφασίσει ότι δεν θα αδικηθεί ποτέ ξανά. Και θα το εμποδίσει με κάθε τρόπο. Γι ‘αυτό το λόγο είναι πάντοτε σε επιφυλακή και αγχωμένος μήπως και κάποιος επιχειρήσει να τον αδικήσει (να του «γελάσει»).

Ο μέσος Κύπριος της νεότερης κυπριακής ιστορίας, ανακαλύπτει με τρόμο ότι ουδεμία διαφορά έχει το αποικιακό καθεστώς με την αυτοδιάθεση που υποτίθεται απολαμβάνει. Τότε τα «έτρωγαν» οι Άγγλοι/Γάλλοι/Βενετοί/Τούρκοι, τώρα τα τρώνε οι κομματικοί παράγοντες και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα. Μάλιστα, λόγω της σχετικής απειρίας που έχουμε ως λαός με αυτού του είδους τις δουλειές, το «φάγωμα» δεν γίνεται καν με διπλωματικό τρόπο όπως γίνεται αλλού, αλλά σε κοινή θέα και χωρίς ίχνος justification. Ο Κύπριος τα βλέπει αυτά και προς το παρόν δεν ξέρει πώς να αντιδράσει. Όταν ωριμάσει πολιτικά, θα ανακαλύψει ότι οι εκλογές δεν είναι κάτι που ανακαλύφθηκε για να «σάσουμε την κόρη μας ή τον εαυτό μας» αλλά για να ασκούν οι πολίτες πίεση, και να έχουν μια αποτελεσματική Κυβέρνηση. Θα ανακαλύψει επίσης ότι κανένας δεν είναι άξιος λόγω του ότι έχει το σωστό επίθετο, παπά, θείο, Αρχιεπίσκοπο-συγγενή, 32 χωραφούθκια σε καλή τοποθεσία, ή την έχει μεγάλη (με συγχωρείτε για τα γαλλικά). Άξιος γίνεσαι, δεν γεννιέσαι. Επίσης άξιος, μπορεί να είσαι τώρα, αλλά σε 5 χρόνια να μην είσαι. Το προσόν του άξιου δεν είναι constant.

Σήμερα που μιλούμε, ο Κύπριος μεγαλώνει μαθαίνοντας παπαγαλία ότι είναι πανέξυπνος, ο καλύτερος, όλοι γύρω του είναι απατεώνες, δεν υπάρχουν καλοί άνθρωποι και ειδικά αν είσαι υπάλληλος, είσαι άτομο υπό εκμετάλλευση. Αυτό άλλωστε τον συμφέρει αφάνταστα διότι μπορεί να φταίει όλο τον υπόλοιπο κόσμο για τα shortcomings του. Άρα γιε μου, κάνε δική σου δουλειά, να είσαι μάστρος του εαυτού σου και διευθυντής. Ασχέτως αν η επιχείρηση σου θα είναι one man show, χωρίς πιθανότητα επιτυχίας ή ανάπτυξης. Χωρίς επαγγελματισμό. Ασχέτως ότι διευθυντής θα είσαι μόνο στο όνομα, ασχέτως ότι θα σε κυνηγούν οι τράπεζες για τα καθυστερημένα δάνεια που έκανες για να "δείξεις". Η φιλοσοφία είναι απλή: Μάστρος του εαυτού σου σημαίνει master of the universe, διότι το δικό σου universe, είσαι εσύ.

Περαιτέρω, τα χρόνια υποτέλειας, έχουν μάθει στον Κύπριο ότι cash is king, και γι ‘αυτό προσπαθεί με κάθε τρόπο να εξασφαλίσει τον εαυτό του και την οικογένεια του. Η γνώση, οι καλοί τρόποι και το γνώθι εαυτόν δεν θα σε ταΐσει σε περίπτωση ανάγκης. Το cash αντιθέτως θα σε βοηθήσει να επιβιώσεις. Άρα αυτό καλλιεργείται.

Ο Κύπριος τα τελευταία χρόνια, βομβαρδίζεται από επιλογές. Επιλογές καταναλωτικές, επιλογές αναφορικά με τον τρόπο ζωής του, επιλογές για το δρόμο που θα ακολουθήσει. Μια χώρα που μέχρι πριν 15 χρόνια ζούσε σε ημι-κομμουνιστικό καθεστώς (protectionism, monopolies, heavy subsidizing by the Government κτλ) παθαίνει σύγχυση όταν ανακαλύπτει ότι οι ορίζοντες της έχουν διευρυνθεί. Με αποτέλεσμα να μην ξέρει ή να μην είναι σε θέση να αποφασίσει ποια επιλογή της ταιριάζει. Ο Κύπριος για παράδειγμα, ανακάλυψε ότι μπορεί να υπάρξει sex έξω από το γάμο. Και συγκάηκε από τη χαρά του. Ο σκοπός του γάμου (αποφάσισε) είναι να απατάς τον άλλον. Τι άλλο μπορεί να είναι? Ανακάλυψε ότι πολλά λεφτά αγοράζουν πολλά αγαθά. Και ξεσκίστηκε στις αγορές. Ακόμα και αν δεν ξέρει τι να τα κάνει (τα αγαθά). Ανακάλυψε ότι έχει την οικονομική δυνατότητα να στείλει τα παιδιά του (για τον ίδιο είναι too late) να σπουδάσουν. Τα στέλλει. Παντού, και για όλες τις σπουδές. Ακόμα και αν αυτά δεν θέλουν. Αυτό εξηγεί για παράδειγμα γιατί τα κυπριακά κολλέγια είναι γεμάτα από νέους που «σπουδάζουν» marketing και business administration με τσαμπουκά (όπως είπα, όλοι θέλουμε να είμαστε διευθυντές).

Άλλος στόχος του Κύπριου, είναι να καταφέρει «να μην έχει κανένα πάνω στη κκελέ του» (το σύνδρομο του υποτελή). Εν τη απουσία οποιουδήποτε «πάνω στη κκελέ του», θα του φταίξει η οικογένεια του που τον περιορίζει, που του κάνει έτσι και αλλιώς. Να σημειώσω ότι κανένας δεν εξαναγκάζεται να παντρευτεί (ούτε άντρας, ούτε γυναίκα). Αυτό που συμβαίνει πολύ συχνά είναι να παντρεύονται οικειοθελώς για τους λάθος λόγους. Αν παντρευτείς διότι το ταίρι που βρήκες πιστεύεις θα σε εξασφαλίσει για το υπόλοιπο της ζωής σου (οικονομικά), και στην πορεία αποκτήσεις από μόνος σου λεφτά, το ταίρι σου πλέον δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης μέσα στη ζωή σου. Αν παντρεύτηκες πολύ νέος διότι πίστεψες ότι τα έκανες όλα στη ζωή (απέκτησες αυτοκίνητο και έκανες sex), μην παραξενευτείς αν στην πορεία πάθεις middle age crisis και προσπαθείς να ζήσεις τη ζωή που δεν έζησες (ειδικά τώρα που έχεις και περισσότερες επιλογές).

Λόγω της συνεχούς ανάγκης to make as much money as possible, οι Κύπριοι έχουν κάνει πολλές εκπτώσεις σε άλλους τομείς, διότι πόσα να προλάβουν και αυτοί! Εκπτώσεις για παράδειγμα, έχουν γίνει στην αισθητική μας, όπως την αντιλαμβανόμαστε ως λαός . Αυτό εξηγεί γιατί βλέπεις σπίτια να χτίζονται χωρίς να έχουν σχέση με το περιβάλλον μέσα στο οποίο χτίζονται, δωρικές κολώνες, αλουμίνια, πέρκολες και ότι φανταστείς τοποθετούνται χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την αισθητική του τοπίου. Θέλεις πέτρα του Τροόδους στο σπίτι σου? Που βρίσκεται μέσα στη μέση της Λευκωσίας? Θα βάλεις, και δεν θα βρεθεί ένα άτομο να σου πει «πως συνδυάζεται το look «Σπίτι στο Χωριό» με το urban τοπίο??» Έχεις ένα διατηρητέο σπίτι που τα ξύλινα παράθυρα έχουν λιώσει? Τα αντικαθιστάς με χρυσά αλουμίνια με φουμέ γυαλί (χρώματος καφέ) από μέσα, διότι χέστηκες αν πάει ή δεν πάει. Τη δουλειά σου να κάνεις και τα άλλα είναι λεπτομέρειες.

Εκπτώσεις γίνονται και στους καλούς μας τρόπους. Πλέον δεν είναι μέρος της υποχρεωτικής διδακτέας ύλης και δεν μαθαίνονται. Γνωστοι και άγνωστοι έχουν γίνει ένας αχταρμάς, ο πληθυντικός δεν ξέρουμε γιατί υπάρχει ως κλίση και πως χρησιμοποιείται. Σε σημείο, αν απευθύνεις το λόγο στον πληθυντικό σε κάποιο άγνωστο θα σε ειρωνευτεί ότι «ένας είμαι κούκλα μου, εσύ πόσους βλέπεις?»

Επομένως, τα άγχη του Κύπριου συνοψίζονται ως ακολούθως:

Άγχος να επιβληθεί (στη δουλειά, στο γάμο, στις σχέσεις του),

Άγχος να γίνει επιτυχημένος (στη δουλειά να έχει δική του επιχείρηση, στο γάμο να χτίσει το δικό του σπίτι, τα παιδιά του να είναι σπουδασμένα σε κάτι, οτιδήποτε),

Άγχος (άγχος μεγάλο!!) να μην του «γελάσουν»,

Άγχος να «τους δείξει»,

άγχος, άγχος, άγχος…


(υπάρχουν και καλά. Θα τα πω σύντομα και αυτά)